დმენისი

სოფელი
დმენისი
ქვეყანა	საქართველო
სპეციალური ერთეული	სამხრეთ ოსეთის დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულისამხრეთ ოსეთის ადმინისტრაცია
მუნიციპალიტეტი	ერედვის მუნიციპალიტეტი
თემი	ქსუისი
კოორდინატები	42°16′22″ ჩ. გ. 44°03′58″ ა. გ.
ცენტრის სიმაღლე	1000 მ

დმენისი — სოფელი საქართველოში, ერედვის მუნიციპალიტეტში (ქსუისის ადმინისტრაციული ერთეული).

გეოგრაფია

მდებარეობს შიდა ქართლის ვაკის ჩრდილოეთ ნაწილში, მდინარე პატარა ლიახვის მარცხენა ნაპირზე. ზღვის დონიდან 1000 მ-ის სიმაღლეზე. ერედვიდან დაშორებულია 6 კმ-ით, ცხინვალიდან (უახლოესი რკინიგზის სადგური) — 14 კმ-ით. 1989 წლის აღწერით სოფლის მოსახლეობა იყო 1383 მცხოვრები, ეთნიკურად ოსები.

ისტორია

1922-1990 წლებში შედიოდა სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ცხინვალის რაიონში, ოლქის გაუქმების შემდეგ, 1990-2006 წლებში — გორის მუნიციპალიტეტში, 2006 წლიდან — ერედვის მუნიციპალიტეტში, თუმცა 1990-იანი წლების კონფლიქტის შედეგად სოფელი არ ექვემდებარებოდა საქართველოს ხელისუფლების კონტროლს. რუსეთ-საქართველოს 2008 წლის ომის პერიოდში, დმენისი მცირე ხნით (8-10 აგვისტო) დაიკავეს საქართველოს შეიარაღებულმა ძალებმა. 2008 წლიდან საქართველოს კანონმდებლობით გამოცხადებულია რუსეთის ფედერაციის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიად.

სოფლის განაპირას დგას შუა საუკუნეების ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი — X საუკუნის I ნახევრის ღვთისმშობლის დარბაზული ეკლესია. სამხრეთიდან და დასავლეთიდან მინაშენები ჰქონდა. ფასადები შემოსილია მუქი წითელი და რუხი ფერის ქვის დიდი კვადრებით. აღმოსავლეთის ფასადის სარკმლის თავზე მოთავსებულ დიდ ფილაზე გამოსახულია ვაზით გარშემოვლებული ჯვარი.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 595.

• ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. ?.
• Меписашвили Р. С., Цинцадзе В. Г., Архитектура нагорной части исторической провинции Грузии – Шида Картли, Тб., 1975.