თეთრი დედოფალი (ინგლ.The White Queen) — 2013 წელს გამოსული ბრიტანული ისტორიული მინისერიალი, რომელიც ეფუძნება ამერიკელი მწერლის, ფილიპა გრეგორის ამავე სახელწოდების რომანს „თეთრი დედოფალი“ და მოგვითხრობს ვარდების ომის პერიოდში ინგლისის სამეფო კარზე მიმდინარე მოვლენებს. სერიალი გაერთიანებულ სამეფოში პირველად ეკრანებზე 2013 წლის 16 ივნისს გამოჩნდა[1], იმავე წლის 9 აგვისტოს კი მისი გაშვება დაიწყო აშშ-შიც[2][3].
ყურადღება! ქვემოთ მოყვანილია სიუჟეტის და/ან დასასრულის დეტალები.
სერიალის მოქმედება ვარდების ომის პერიოდის ინგლისში. სიუჟეტი იწყება 1464 წელს, როდესაც ინგლისის მეფე ედუარდ IV პირველად შეხვდა თავის მომავალ მეუღლეს, დაქვრივებულ ელიზაბეთ ვუდვილს. წყვილს ერთმანეთი შეუყვარდება და მალევე ქორწინდება, თუმცა პრობლემა ისაა, რომ ედუარდი დანიშნულია საფრანგეთის მეფე ლუი XI-ის ცოლისდაზე, პრინცესა ბონაზე. მასთან ნიშნობის ჩაშლის გამო ედუარდი სამუდამოდ გადაემტერა თავის მთავარ მოკავშირეს, უორვიკის გრაფ რიჩარდ ნევილს, ე.წ. „მეფეების შემქმნელს“, რომელიც მიზნად ისახავს მისი და ელიზაბეთის დამხობას.
რიჩარდ ნევილი გადაწყვეტს, რომ ედუარდის ნაცვლად ტახტზე მისი ამბიციური ძმა, კლარენსის ჰერცოგი ჯორჯ პლანტაგენეტი დასვას, რომელსაც კავშირის შესაქმნელად თავის ქალიშვილ იზაბელზე აქორწინებს. რიჩარდისა და ჯორჯის ამბოხება წარუმატებელი აღმოჩნდა, რის გამოც მათ სასწრაფოდ უწევთ ინგლისის დატოვება და საფრანგეთში გაქცევა, კალესაკენ მიმავალ გზაზე კი მათი გემი შტორმში მოყვება და ჯორჯის ორსულ ცოლს, იზაბელს სწორედ მაშინ ეწყება მშობიარობა და არასათანადო პირობების გამო მათი ბავშვი იღუპება. ყოველივე ამას ისინი დედოფალ ელიზაბეთს აბრალებენ, რომელსაც ედუარდის ოჯახის წევრები ჯადოქრად მიიჩნევდნენ.
საფრანგეთში გაქცეული რიჩარდი დანებებას არ აპირებს და ამჯერად იგი ლანკასტერების მხარეს გადადის. იგი უკავშირდება რა დამხობილი მეფის, ჰენრი VI-ის ცოლს, ვაჟთან ერთად ემიგრაციაში მყოფ დედოფალ მარგარიტა ანჟუელს (სერიალში იგი „ბოროტი დედოფლის“ სახელითაა ცნობილი) და ედუარდის დასამხობად სთავაზობს კავშირის შეკვრას, მოკავშირეობის გარანტად კი თავის მეორე ქალიშვილს, ანა ნევილს მარგარიტას ვაჟზე, უელსის პრინც ედუარდზე აქორწინებს. როდესაც ჯორჯი იგებს, რომ სიმამრმა უღალატა, ცოლთან ერთად ბრუნდება ინგლისში და ძმას პატიებას სთხოვს, ედუარდიც პატიობს, თუმცა მარგარიტასა და რიჩარდის ჯარები ამარცხებენ იორკებს და ტახტზე კვლავ მეფე ჰენრის სვამენ. ამის გამო ედუარდი ფლანდრიაში გაიქცა, ორსული დედოფალი ელიზაბეთი კი ტაუერში შეიკეტა. სულ მალე ედუარდი ტახტს იბრუნებს და ბრძოლაში კლავს რიჩარდსაც და პრინც ედუარდ ლანკასტერსაც, დედოფალი მარგარიტა კვლავ საფრანგეთში გარბის, ანა ნევილი კი თავისი დისა და სიძის ტყვე ხდება. სულ მალევე ამ ტყვეობიდან თავის დასახსნელად ანა ცოლად მიჰყვება ედუარდ IV-ის მეორე ძმას, გლოსტერის ჰერცოგ რიჩარდს.
მცირეხნიანი მშვიდობის შემდეგ არეულობა უკვე თავად იორკების ოჯახში იწყება. დედოფალ ელიზაბეთსა და დებ ნევილებს შორის ფარული მტრობა მძვინვარებს. მას შემდეგ, რაც იზაბელ ნევილი სრულიად მოულოდნელად დაიღუპება, მისი და და ქმარი მიიჩნევენ, რომ იგი დედოფალმა დაწყევლა და მოკლა, ამიტომაც ჯორჯი კვლავ ღალატს განიზრახავს და გადაწყვეტს მარია ბურგუნდიელთან ქორწინებით შეკრას კავშირი, რომლითაც ძმის დამხობას შეძლებს. მისი გეგმა ჩავარდა, მეფემ აღარ აპატია და ჯორჯს ედუარდი სიკვდილით სჯის. ამ ამბიდან რამდენიმე წელიწადში თავად ედუარდ IV-ც იღუპება და ტახტი მის მცირეწლოვან ძეს, ედუარდ V-ს რჩება, რომელსაც რეგენტად ბიძამისი, რიჩარდ გლოსტერელი ენიშნება.
დედოფალი ელიზაბეთი არ ენდობა თავის მაზლს, ამიტომაც ქალიშვილებთან ერთად შეიკეტება უესტმინსტერში და იქიდან ცდილობს ვაჟის ტახტზე აყვანას, თუმცა იორკების დაპირისპირებით სარგებლობს ლედი მარგარეტ ბეფორტი, რომელსაც თავისი ვაჟის, ჰენრი ტიუდორის გამეფება სურს. იგი დეზინფორმაციას აწვდის ელიზაბეთსაც და რიჩარდსაც, რის გამოც ისინი გაერთიანებას ვერ ახერხებენ. იმავდროულად, ანა ნევილი არაპირდაპირად გასცემს ედუარდ IV-ის ვაჟების დახოცვის ბრძანებას, რის შემდეგაც მეფე მისი ქმარი, რიჩარდ III ხდება. დედოფალი ელიზაბეთი შურისძიების მიზნით წყევლის თავისი ვაჟების მკვლელებს იმით, რომ მასაც გარდაეცვალოს ძეები. დაწყევლიდან მალევე ანასა და რიჩარდის ერთადერთი ვაჟი გარდაიცვალა, რის შემდეგაც იწყება გაუცხოება მეფე-დედოფალს შორის. იმავდროულად ელიზაბეთი მარგარეტს ჰპირდება, რომ დახმარების შემთხვევაში მის ვაჟს თავის ქალიშვილ ელისაბედს მიათხოვებს. როდესაც ამას რიჩარდი იგებს, გადაწყვეტს შეაცდინოს თავისი ძმისწული ელისაბედი, რათა მათ და ტიუდორებმა ვეღარ მოახერხონ კავშირის შეკვრა. სწორედ ამ დროს დედოფალი ანა ტუბერკულოზით იღუპება, ჰენრი ტიუდორი კი დიდი ლაშქრით ჩადის ინგლისში, ბოსვორტსის ბრძოლაში კლავს მეფე რიჩარდს და ინგლისის მეფე თავად ხდება ჰენრი VII-ის სახელით.
ფილიპა გრეგორის ამავე სახელწოდებების მქონე ნოველებზე დაყრდნობით სულ სამი მინისერიალია გადაღებული[6]. სამივე მათგანი ერთმანეთის გაგრძელებაა და საერთო ჯამში მოგვითხრობს 1464-1509 წლებში ინგლისში მიმდინარე მოვლენებს, საკუთრივ „თეთრ დედოფალში“ კი გადმოცემულია მხოლოდ 1464-1485 წლების მოვლენები. ამის პირდაპირი გარძელებაა სერიალი „თეთრი პრინცესა“, რომელშიც ვითარება 1485-1499 წლებში ხდება, როდესაც ჰენრი VII ქორწინდება ელისაბედ იორკელზე და ხდება ტიუდორების ხელისუფლების განმტკიცება იორკთა მოკავშირეების ამბოხებების ფონზე, უკვე „ესპანელ პრინცესაში“ კი ვითარება ხდება მეთექვსმეტე საუკუნის დასაწყისში, როდესაც ინფანტა კატალინა არაგონელი ჩადის ინგლისში, რათა დაქორწინდეს მომავალ მეფეზე და გახდეს დედოფალი[7].