იოსებ თუმანიშვილი

იოსებ თუმანიშვილი
დაბადების თარიღი	15 იანვარი, 1909 ტიფლისი
გარდაცვალების თარიღი	8 ივლისი, 1981 (72 წლის) მოსკოვი, სსრკ
მოქალაქეობა	სსრკ
საქმიანობა	მსახიობი, რეჟისორი

იოსებ მიხელის ძე თუმანიშვილი (თუმანოვი) (რუს. Ио́сиф Михайлович Туманишви́ли (Тума́нов); დ. 2 (15) იანვარი, 1909, თბილისი - 8 ივლისი, 1981, მოსკოვი) - საბჭოთა მსახიობი, თეატრისა და სახალხო წარმოდგენების რეჟისორი, პედაგოგი. სსრკ სახალხო არტისტი (1964). მეორე ხარისხის სტალინური პრემიის ლაურეატი (1950).

ბიოგრაფია

იოსებ თუმანიშვილი დაიბადა 2 (15) იანვარი 1909 ტფილისში (ახლანდელი თბილისი, საქართველო).

1923 წლიდან თბილისში დაიწყო სასცენო მოღვაწეობა.

1929 წელს დაამთავრა დრამის კურსები ი. ზავადსკის ხელმძღვანელობით. 1925-1932 წლებში იყო ი. ზავადსკის თეატრ-სტუდიის მსახიობი, სადაც მან მრავალი მთავარი როლი შეასრულა. 1933-1934 წლებში მოსკოვის მუშათა მხატვრული თეატრის მთავარი რეჟისორია; 1934-1936 წლებში - ახალი თეატრის დირექტორი.

1936 წლიდან რეჟისორი, 1938-1946 წლებში კი - მთავარი რეჟისორი კ. ს. სტანისლავსკის სახელობის მოსკოვის ოპერის თეატრში (1941 წლიდან - კ. სტანისლავსკის და ვლ. ნემიროვიჩ-დანჩენკოს სახელობის მოსკოვის მუსიკალური თეატრი). 1946-1953 წლებში - მოსკოვის ოპერეტის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი.

1953-1961 წლებში - მოსკოვის პუშკინის სახელობის დრამატული თეატრის მთავარი რეჟისორი. 1961 წლიდან - კრემლის ყრილობათა სასახლის და პარალელურად 1964-1970 წლებში - დიდი თეატრის მთავარი რეჟისორი.

იოსებ თუმანიშვილი იყო მოსკოვში მრავალი ეროვნული დეკადების საკონცერტო წარმოდგენების სამხატვრო ხელმძღვანელი და დამდგმელი. მთავარი რეჟისორი იყო „ოლიმპიადა-80“-ის (მოსკოვი) გახსნისა და დახურვის ცერემონიების, სპორტული ფესტივალი „მეგობრობა-84“-ის შეჯიბრის ოფიციალური გახსნის ცერემონიის; ახალგაზრდობისა და სტუდენტების VI და XII მსოფლიო ფესტივალების გახსნისა და დახურვის ცერემონიების; მოსკოვში კეთილი ნების თამაშების გახსნის ცერემონისა (ბოლო სამი მის მიერ შეიქმნა გარდაცვალებამდე ერთი თვით ადრე და მიეძღვნა მის ხსოვნას).

თუმანიშვილის საფლავი მოსკოვში, ვაგანკოვოს სასაფლაოზე

1928 წლიდან ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას. ასწავლიდა სამსახიობო ოსტატობას გლაზუნოვის სახელობის თეატალურ-მუსიკალურ სასწავლებელში (1951 წელს სასწავლებელი ГИТИС-ის შემადგენლობაში შევიდა ). 1951 წლიდან ასწავლიდა ГИТИС- ში (1965 წლიდან - პროფესორი). 1970 წლიდან - მუსიკალური თეატრის მსახიობებისა და რეჟისორების კურსების სამხატვრო ხელმძღვანელი, ГИТИС-ის სარეჟისორო განყოფილების ხელმძღვანელი. იყო სკკპ წევრი 1956 წლიდან.

1946 წელს ნიკოლოზ სანიშვილთან ერთად აქვს გადაღებული ფილმი დავით გურამიშვილი.

იოსებ თუმანიშვილი გარდაიცვალა 1981 წლის 8 ივლისს მოსკოვში. დაკრძალულია ვაგანკოვოს სასაფლაოზე (ნაკვეთი №50).

ოჯახი

• მეუღლე — ვალენტინა მიხეილის ასული იუნაკოვსკაია (1909-1998), მოსკოვის ოპერეტის თეატრის მსახიობი.
• ვაჟი — მიხეილ იოსების ძე თუმანიშვილი (1935-2010 წწ.), მსახიობი, კინორეჟისორი. რსფსრ დამსახურებული არტისტი (1991).

ჯილდოები და აღიარება

• 1941 — რსფსრ დამსახურებული არტისტი
• 1950 — მეორე ხარისხის სტალინური პრემია
• 1954 — რსფსრ ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე
• 1955 — ორდენი საპატიო ნიშანი
• 1958 — რსფსრ სახალხო არტისტი
• 1958 — საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი
• 1964 — სსრკ სახალხო არტისტი
• 1940, 1947, 1967 — შრომის წითელი დროშის ორდენი
• 1976, 1980 — ოქტომბრის რევოლუციის ორდენი

რესურსები ინტერნეტში

• იოსებ თუმანიშვილი — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
• იოსებ თუმანიშვილი — კინოფილმების ინტერნეტ მონაცემთა ბაზა (ინგლისური)